បណ្តាំតាមាស អំពីយួនឈ្លានពានកាប់សម្លាប់ខ្មែរនៅសតវត្សរ៍ទី១៩ នៅខេត្តកំពង់ឆ្នំាង
===================================================
ជាការពិត មានការបះបោប្រឆាំង នឹងការតាំងអាណាព្យាបាលបារាំងលើទឹកដីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជានៅឆ្នាំ ១៨៦៣ ទោះបីជាព្រឹត្តិការណ៍ជាប្រវត្តិសាស្ត្រដ៏សំខាន់នេះ បានធ្វើឲ្យមហិច្ឆិតារវាតទីនិយមរបស់ប្រទេសជិតខាងត្រូវបានខកខានមួយគ្រាយ៉ាងខ្លីក្តី ។
ក្នុងគោលដៅបន្ថយនូវភាពមិនសហការណ៍ ការមិនគាំទ្របារាំងពីសំណាក់ប្រជានុរាស្ត្រខ្មែរ ដែលអាចនឹងកើតមានឡើង ហើយដែលជាប្រភពនៃភាពចលាចល វឹកវរទាំងឡាយផង អាជ្ញាធរបារាំងបានរិះរកគ្រប់មធ្យោបាយទាំងអស់ រួមមានទាំងការឃោសនាក្នុងអន្តរកាល រវាងឆ្នាំ ១៨៦៣ និងដើមស.តទី ២០ ។
ដូច្នេះ អត្ថបទបណ្តាំតាមាស ដែលយើងសូមភ្ជាប់មកនេះ ក៏ដូចជាឯកសារផ្សេងៗមួយចំនួទៀត នាជំនាន់នោះដែរ មិនមែនជាករណីលើកលែង ដើម្បីបញ្ចុះបញ្ចូលប្រជាជនខ្មែរ កុំឲ្យស្អប់ ហើយប្រឆាំងនឹងអំណាចបារាំង ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ស្ថិតក្នុងស្ថានភាពបែបនេះ បារាំងមិនអាចធ្វើ្វអ្វីខុសពីនេះបានដែរ ។
សូមជម្រាបថា នេះជាលើកទី ១ ហើយ ដែលយើងបានឃើញអាជ្ញាធរបារាំង ផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទឃោសនា ជាភាសាខ្មែរ ដោយមានការពិពណ៌នា អំពីសម្មិទ្ធិផលសង្គម ដែលខ្លួនបានសម្រេច ជាស្ថាពរក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ។
ធ្វើដូច្នោះ ពួកគេសង្ឃឹមថា អាចនឹងទទួលនូវផលប្រយោន៍យ៉ាងប្រាកដ ។ បើយោងតាមអត្ថបទឃោសនាខាងលើនេះ ដែលបានផ្សព្វផ្សាយទូទាំងប្រទេស ក្នុងខណៈដែលប្រជាជនខ្មែរត្រូវបានត្រួតត្រាដោយអាណានិគមបារាំង ។
អត្ថបទបណ្តាំតាមាស : (Cf.ឯកសារដកស្រង់ចេញពីអត្ថបទជាភាសាខ្មែរ តំកល់នូវបណ្ណាល័យជាតិ នៅទីក្រុង អាឡាំងសុង, ប្រទេសបារាំង)
"ចូរអស់លោកអ្នកទាំងឡាយ នាម៉ឺន រាស្ត្រក្តី មើលហើយពិចារណា គិតឲ្យសព្វទៅ ឃើញទេ ស្រុកយើងសព្វថ្ងៃនេះខុសគ្នានិងកាល៥០ឆ្នាំមុននោះ ឃើញខុសគ្នាដូចម្តេចខ្លះ ហើយគិតកាលដែលស្រុកកើតចម្បាំងរាំងជល់ ហើយស្រុកឥឡូវដែលបានសុខសប្បាយក្សេមក្សាន្តគ្រប់ទីកន្លែង ហើយប្រាក់ក៏សម្បូរក្នុងស្រុកខ្មែរយើង គ្រប់ផ្ទះសម្បែងក៏មិនដែលដាច់ខ្វះចាយសោះ គង់តែមានប្រាក់ចាយខ្លះរាល់ផ្ទះគ្រប់គ្នា ហេតុដែលបានសម្បូរទាំងនេះពីព្រោះអី ? នោះឃើញថា សេចក្តីអត់ឃ្លានមិនសូវមានតាំងតែពីកាលបារាំងសែសចូលមកនៅក្នុងស្រុកយើង ហើយស្រុកយើងក៏មិនយូរឡើយសម្បូរធនធាន អើដូចជាខ្លួនតានេះអាយុ៨០ឆ្នាំហើយ ហើយចាំដំណើររឿងព្រេង នាំមកនិទានឲ្យកូនចៅទួតលួតលា នៅឯក្រោយឲ្យដឹងរឿងបារាំងសែសនេះ កាលពីមុនម្តេច តមកទៀតដូចម្តេច មួយទៀតយើងសព្វថ្ងៃនេះ ចូលចាំកុំភ្លេចសេចក្តីដែលមនុស្សពីដើមរងការលំបាកទុក្ខវេននានោះដូចម្តេចខ្លះ ហើយកុំភ្លេចគុណបារាំងសែសតែនាំមាត់ អាក្រក់ គិតការទុច្ចរិតស្ងាត់កំបាំងហើយ នោះវានាំឲ្យស្រុកនគរយើងត្រឡប់ទៅកន្លែងដើមវិញដូចកាលគ្រាដែលចេះតែកើតចម្បាំង កម្សត់អត់ឃ្លាន២០ឆ្នាំម្តង ១០ឆ្នាំម្តង ជួនកាលឃើញទ័ពសៀមមកម្តង ទ័ពមកពីស្រុកនេះម្តង ទ័ពមកពីស្រុកនោះម្តង ហើយមានទាំងពួកចោរកំណាចកាចផ្គុំគ្នា លើកជាពួកជាកងលួចប្លន់កាប់ចាក់សម្លាប់គ្នា ហើយដុតផ្ទះសម្បែងវត្តវ៉ាវិនាសអស់ ។
អើកាលនោះប្រហែល៥០ឆ្នាំនោះស្រុកយើងនោះគ្មានអ្វីសោះ សៀមហើយ និងយួនវាមកត្បៀតសង្កត់សង្កិនយើងហៀបៗតែនឹងសូន្យឈ្មោះផង ដល់មកឥឡូវនេះមានគេស្គាល់យើងទាំង២ភព ហើយសារពើផលជំនួញយើង គឺស្រូវ កប្បាស ម្រេច ហើយនិងត្រីពីក្នុងទន្លេ ព្រែក បឹង ស្ទឹងយើងដែរកាលពីដើមមិនសូវបាននាំចេញទៅប្រទេសក្រៅ ហើយច្រើនតែឈ្មួញចិនចូលទិញនោះ ឥឡូវនេះមានកប៉ាល់ភ្លើងនាំទៅដល់ស្រុកម្នាល ស្រុកចិន ស្រុកយីពុន ស្រុកយ៉ាវ៉ា ហើយនិងប្រទេសអឺរ៉ុប” ។
កាលដើមឡើយគេមិនទាន់ស្គាល់ស្រុកយើង ឥឡូវគេមកពីគ្រប់ទិសតំបន់ មកមើលក្រុងភ្នំពេញ នគរធំ នគរវត្ត ហើយបើចង់ទិញអ្វីៗ មានគ្រប់ប្រទេសក្រោមមេឃនេះក៏មានឲ្យទិញទាំងអស់ក្នុងស្រុកខ្មែរ កប៉ាល់សរុបរបស់ចិន ក្លិង្គ ឬរបស់បារាំងសែសខ្លះមានសព្វថ្ងៃនេះជាង៦០ បើកជួញជួលជិះសំដោយទូកទៅមកហូរហែតាមទន្លេ បើពីភ្នំពេញ ទៅព្រៃនគរចម្ងាយតែ២៤ម៉ោង ឯស្រុកព្រៃនគរនោះកាលដែលនៅក្នុងដៃយួន វាធ្វើជាម្ចាស់ស្រុកនោះយើងមិនហ៊ានទៅសោះ ។
បើទៅពីភ្នំពេញទៅដល់បាត់ដំបងទៅក្រចេះចម្ងាយផ្លូវតែ១២ម៉ោងដល់ដែរ កាលពីដើមចម្ងាយផ្លូវតែ៨ថ្ងៃ បើទៅតាមផ្លូវទន្លេធំទុះស្រុកលាវស្រុកខាងចម្ងាយផ្លូវសព្វថ្ងៃតែ២៤ម៉ង ហើយបើឡើងស្រុកលួងប្របាង ចម្ងាយផ្លូវមិនដល់២០ថ្ងៃទេ បើតាមផ្លូវសមុទ្រ ពីព្រៃនគរទៅស្រុកបាងកកតែ៤ថ្ងៃបើទៅសាំងហ្គាពួរតែ២ថ្ងៃ ឯស្រុកលង្កា ដែលយើង ស្គាល់ឈ្មោះដោយសារតែគម្ពីរព្រះបាលីនោះយើងមិនដែលទៅសោះ កាលពីដើមត្បិតស្រុកឆ្ងាយណាស់ សព្វថ្ងៃនេះនៅតែ៨ថ្ងៃដល់ ឯស្រុកបារាំងសែសចម្ងាយតែ២២ថ្ងៃ ស្រុកខ្មែរយើងសព្វថ្ងៃនេះមិនមែនជាស្រុកដែលឥតនរណាស្គាល់ អ្នក នគរទាំងពិភពគេក៏មិនសល់នឹងស្គាល់យើង ហើយនគរណាដែលយើងមិនស្គាល់មិនដែលឮនិយាយសោះ ឥឡូវនេះយើងស្គាល់ទាំងអស់ហ្លួងយើងក៏បានសម្រេចទៅស្រុកបារាំសែស ហើយបានចូលទតស្រុកសាំហ្គាពួរ លង្កា និងព្រែកជីកធំ ដែលដៃបារាំងសែសជីកទម្លុះពីសមុទ្រទិសឯកើតកាត់សមុទ្រទិសលិច ព្រែកជីកនោះជាផ្លូវសមុទ្រធំក្នុង១ឆ្នាំមានកប៉ាល់ភ្លើងជាច្រើនពាន់បើកចេញមកមិនដែលដាច់ អស់ទាំងលោកសេនាបតី ព្រះអង្គម្ចាស់ក្សត្រិយ៍ និងចៅជិតចៅចម អស់អ្នកក្នុងវាំងក៏បានទៅឃើញស្គាល់ស្រុកបារាំងឃើញក្រុងប៉ារីសជាទីដីជំនុំស្រុកបារាំងសែស ឯក្រុងប៉ារីសនោះជាក្រុងធំ និងគិតគណនាត្រារាប់ពុំបាន បើរាប់រាស្ត្រចំណុះស្រុកក្នុងទឹកដីជំនុំក្រុងប៉ារីសប្រហែលចំនួនមនុស្ស ២នគរស្រុកខ្មែរយើង ទើបប្រហែលនិងមនុស្សក្នុងទឹកដីជំនុំប៉ារីសមួយ ហើយមួយទៀតកូនខ្មែរយើងក៏បានទៅរៀនអក្សរ ចំណេះវិជ្ជា នៅស្រុកបារាំងសែសហើយ ហើយត្រឡប់មកវិញឡើងជាមនុស្សចេះដឹង នាំដំណឹងស្រុកនោះជាស្រុកកាល មុន ៥០ឆ្នាំ ខ្លួនខ្ញុំជាឪពុកម្តាយ ជីតាជីដូនជីទួតជីលួតលា យើងមិនដែលឮឈ្មោះសោះ អើនេះគឺបារាំងសែសគេបើកលោកបំភ្លឺឲ្យយើង បើគ្មានបារាំងសែស ម្ល៉េះសមយើងមិនដឹងការអ្វីជាច្រើនទេ គ្រាន់តែឃើញថា មនុស្សឃើញតែស្រុក ហើយឃើញតែចំពោះវិជ្ជាយ៉ាងខ្ពស់ប៉ុណ្ណឹង ឯឥឡូវនេះយើងដឹងស្គាល់ថាបារាំងសែសនេះជាអ្នកមានឫទ្ធីអានុភាពមាន ប្រាជ្ញាឆ្លាតច្រើន ហើយការប្រើរបស់អ្វីៗតែនិងគ្រឿងម៉ាស៊ីនគ្រឿងចក្រឃើញរឹតតែពូកែឡើងទៀត ជិតៗតែនឹងមានឫទ្ធីចេស្តាដូចទេវតា ។
គេយកទឹកជាច្រើនដាក់ក្នុងឆ្នាំងធំដុតភ្លើងដាំឲ្យពុះៗជាខ្លាំង កម្លាំងទឹកពុះនោះពុះពីក្នុងឆ្នាំងធាក់វិលកង់ដែលនៅលើផ្លូវដែក ឬធាក់ភ្លៅវិលស្លាបចក្រក្នុងទឹក នៅខាងកន្សៃកប៉ាល់ អំណាចកំលាំងទឹកពុះនោះគេក៏ប្រើឲ្យវិលកង់រទោះ បើកលឿន ឯងមិនចាំបាច់ពឹងកម្លាំងសេះ ឬសត្វពាហនៈ ឯទៀតឲ្យអូសទងទាញឡើយ ឯកប៉ាល់បើកលឿនក្នុងទន្លេ សមុទ្រដោយសារអំណាចទឹកពុះនោះដូចគ្នា មិនចាំបាច់ក្តោងចែវក្រជីងឡើយ ។
ពួកកូនខ្មែរយើងដែលបានទៅស្រុកបារាំងសែស ហើយត្រឡប់មកវិញនិយាយថា បារាំងសែសចេះយកធ្យូងថ្មមកដុត ហើយបង្ហូតភ្លើងតាមបំពង់ទៅគ្រប់ផ្ទះសម្បែង ឯភ្លើងដែលចេញពីបំពង់បង្ហូតនោះភ្លឺដូចភ្លើងចង្កៀងប្រេងកាតក្នុងស្រុកខ្មែរយើងនេះ កាលពីដើមអុជចន្លុះប្រឆេះទៀនក្រមួន ឥឡូវនេះរាល់ផ្ទះអុជចង្កៀងប្រេងកាត ឯប្រេងកាតនោះជា ប្រេងអណ្តូង កើតពីក្នុងដី នៅប្រទេសឆ្ងាយណាស់ ដែលកប៉ាល់បារាំងនាំពេញសព្វថ្ងៃនេះ មិនមែនជាភ្លើងដែលដុតធ្យូងថ្មបង្ហូតតាមបំពង់ទេ ភ្លើងនេះជាភ្លើង អគ្គិសនីមានពន្លឺឈរដូចផ្លេកបន្ទោរកណ្តាលអាកាស ដែលបារាំងចេះផ្សំធាតុយកចំហាយឲ្យរត់តាមខ្សែលួស ។
អើកាល៥០ឆ្នាំមុននេះយើងមិនទាន់ដឹងជាបារាំងគេមានខ្សែលួសវ៉ៃទៅមករកគ្នា ហើយស្តាប់គ្នាបានពីចម្ងាយ ឥឡូវយើងឃើញថា គេនិយាយគ្នាពីស្រុកវៀងច័ន្ទមកភ្នំពេញ ពីភ្នំពេញទៅលួងប្របាង ពីព្រៃនគរទៅហាន់ណូយ ទៅស្រុកហ្វេទៅបាងកកទៅស្រុកចិន ហើយទៅដល់ស្រុកបារាំងសែសផង តែក្នុងពីរបីមីនុតស្តាប់ដំណឹងដឹងការទៅវិញ ទៅមក ដំណឹងដែលរត់តាមខ្សែលួសនោះរហ័សស្មើនឹងជីវ័នដែរគិតអើបើគិតសព្វគ្រប់ទៅ ឃើញថាបារាំងគេមានគុណនិងយើង មិនតែប៉ុណ្ណោះនៅមានគុណច្រើនជំពូកទៀតបារាំងសែសនេះគេមានប្រាជ្ញាឆ្លាតគ្មានទុញទាល់សល់ និងអ្វីសោះ គេនាំយកនូវរបស់ដ៏ប្រសើរមកបង្ហាញបំភ្លឺយើង ។
មួយទៀតគេនាំយកម៉ាស៊ីនហិបច្រៀងថត សម្លេងភាសាដូចមនុស្សច្រៀងនិយាយគ្នាមែនទែនតាមតែទំនើងចិត្តនរណាចង់ស្តាប់ចុះ ហើយមានកុនស្រមោលឆ្លុះរូបវិស័យដូចឃើញស្រុកបារាំងសែសផ្លូវធ្លាមនុស្សម្នាដើរទៅមកដូច រូបរស់ដែលគេឃើញក្នុងស្រុកបារាំងសែសក្រុងប៉ារីសដូចម្តេចនោះ យើងនៅតែស្រុកខ្មែរ ឃើញវិស័យដូចយើងបានឃើញស្រុកបារាំងសែសខ្លួនយើង ។
គេធ្វើគ្រឿងថតរូប បើជួលតែបីរៀលបានរូបរបស់ខ្លួនយកមករក្សាទុកហើយជាប្រយោជន៍បានរក្សារូបឪពុក ម្តាយទុកតទៅមុខឲ្យកូនដឹងស្គាល់ជារូបជីដូនជីតា ដែលស្លាប់ជាអង្វែងរាប់រយឆ្នាំមកហើយនោះ ។
គេនិយាយថា បារាំងសែសសព្វថ្ងៃចេះហោះលើអាកាសដោយអំណាចយន្តគោមហោះ ហោះលឿនដូចសត្វហើរ ពាក្យនេះពិតមែន បើមិនជឿសួរមើលចុះ អែះថាបើបារាំងទាល់ចំណេះហើយគេទៅមិនយកយន្តហោះនោះមកឲ្យយើងឃើញទៀត ។
ព្រះបាទសម្តេច ព្រះនរោត្តមជាអម្ចាស់ផែនដីនគរយើងព្រះអង្គបានផ្ញើររាជការដែនដីទាំងប៉ុន្មាន ឲ្យបារាំងសែសគ្រប់គ្រងតាងព្រះនេត្រ ព្រះឱស្នជាមួយសេនាបតីចៅហ្វាយស្រុកបាឡាត់ សុភាយោក្ប័តហើយ និងពួកអ្នករាជការខ្មែរជាច្រើនពាន់ដែលធ្វើការក្នុងបង្គាប់រេស៊ីដង់បារាំងសែស ឯប្រាក់ទាំងប៉ុន្មានដែលបានមកពីពន្ធគ្រប់ជំពូក និងប្រាក់ដែលលោះថ្ងៃធ្វើការរាជការនោះយកមកចាយប្រើការងារជាប្រយោជន៍បម្រើព្រះរាជាធានីទាំងអស់មាន ប្រាក់នោះដែលយកមកចាយរៀបចំតែងក្នុងក្រុងភ្នំពេញដែរ សព្វថ្ងៃនេះបានកើនឡើងជាក្រុងល្អថ្កុំថ្កើនដែលពួកខ្មែរប៉ុន្មាននៅខេត្តក្រៅ គេតែងចូលមកមើលនិយាយសរសើរគ្រប់គ្នា ហើយអ្នកប្រទេសក្រៅក៏មានមកចូលលេងនៅក្រុងភ្នំពេញ ជាច្រើនក្រៅពីរៀបចំតែងក្រុងភ្នំពេញ នោះរាជការនៅរៀបចំតែងដីទីជំនុំរួមខេត្តដប់អន្លើទៀត ។ ហើយធ្វើថ្នល់ធ្វើស្ពាន ផ្លូវឲ្យរទេះទៅមកដោយស្រួលហើយនៅគិតនឹងធ្វើផ្លូវថ្នល់ឲ្យគ្រប់ទីតំបន់ក្នុងស្រុកខ្មែរឲ្យបានដឹកនាំជំនួញកាត់ទៅលក់ក្នុងភូមិធំៗដោយងាយ ហើយបានឆាប់ក៏ឆាប់ឯសោហ៊ុយដឹកទំនិញទៅឯផ្សារធំក៏ថោក ។
មួយទៀតគេនិយាយថា គិតធ្វើរទេះភ្លើង ក្នុងរទេះមួយទាញយោងបានរទេះ១០កាត់ផ្ទុកទំនិញ ហើយនិងអ្នក ដំណើរពីបាត់ដំបងមកស្រុកភ្នំពេញទៅព្រៃនគរគេនិយាយថានឹងធ្វើផ្លូវរទេះភ្លើងមួយទៀតកាត់ទៅលាវទៅយួន ហើយនិងស្រុកសៀម ប៉ុន្តែផ្លូវរទេះភ្លើងនោះ និងធ្វើឲ្យទាន់ឆាប់ភ្លាមនោះមិនបានទេ ប៉ុន្តែគេថា នឹងធ្វើឲ្យហើយក្នុងរវាងមុន២៥ឆ្នាំនេះ នោះស្រុកខ្មែរនិងមានផ្លូវរថភ្លើងទៅមកជាប់គ្នា និងនគរដែលនៅជុំវិញយើងឯផ្លូវទៅស្រុកអឺរ៉ុបស្រុកចិន ស្រុកយីពុននោះ មានផ្លូវកប៉ាល់ជំនួញស្រាប់ ហើយកាលណាមានផ្លូវគ្រប់បរិបូរណ៍នោះស្រុកខ្មែរយើងក៏នឹងត្រឡប់ឡើងជាទីប្រជុំផ្លូវជំនួញធំៗ ហើយនគរក៏នឹងបានជាធំថ្កុំឡើងសមគួរតាមលំដាប់ស្រុកបុរាណខ្មែរដើមវិញ ពូជអម្បូរកូនចៅខ្មែរដែលដំណតវង្សត្រកូលមិនបង់កំណើតជាតិ ដោយសារក្រឡាប់ឡើងបានជាពូជអ្នកនគរធំនិងគេវិញ ។
រីទ័ពទីចម្បាំងរាំងជល់ យើងអស់មានអំពល់សេចក្តីភ័យបារម្ភត្បិតបារាំងសែសគេគិតបង្រៀនប្រដៅចំណេះវិជ្ជា ការឲ្យយើងរួចខ្លួនជាខ្មែរអ្នកជា ហើយខ្លាំងក្លាពូកែ គេសង់សាលាបង្រៀនអក្សរបារាំងគ្រប់ទីកន្លែង ហើយគេទំនុកបម្រុងវត្តវ៉ា ដែលបង្រៀនអក្សរសាស្ត្របាលីខ្មែរ ហើយគេចែករង្វាន់ឲ្យកូនសិស្សណាដែលខំរៀន ហើយគេសុំតែគ្រប់គ្រងយើងជាមួយនាម៉ឺនខ្មែរណាដែលមានចិត្តស្លូតត្រង់ ហើយរើសយកខ្លួនឲ្យធ្វើជានាម៉ឺនបានចម្រើនក្នុងនគរ ហើយឲ្យយើងរាស្ត្រខ្មែរទាំងប៉ុន្មានបានចម្រើនសេចក្តីសុខគ្រប់គ្នា ឯខ្លួនតានេះចាស់ហើយ គិតរំពឹងច្រើនៗទៅឃើញទៅដល់របស់ដែលខ្លួនបានឃើញកាលនៅក្មេង គិតទៅដល់របស់ដែលបានឃើញកាលខ្លួនធំហើយ ហើយគិតមកដល់របស់ដែលខ្លួនឃើញសព្វថ្ងៃនេះ គិតឃើញម្តងទៅៗមុខគួរឲ្យកោតខ្លាចបារាំងសែសនេះណាស់ មកកោតនិងមានចិត្តសង្វាតឧស្សាហ៍ប្រាជ្ញាឆ្លាត ឯខ្មែរយើងឃើញខ្ជិលច្រអូសក្នុងចិត្តបន្តិច ឯបារាំងសែសចូលកូនចៅមើលគេចុះឃើញទេ តាំងពីប្រមាណ១៥ឆ្នាំរៀងមកដែលគេស្តីរាជការគ្រប់គ្រងស្រុកយើងដែលមកដល់សព្វថ្ងៃនេះគេធ្វើបានសេចក្តីរូតរះហើយគំនិតគេល្អ គេគិតតែឲ្យយើងចម្រើន បានសេចក្តីសុខឲ្យយើងចម្រើនបានទ្រព្យសម្បត្តិហើយនឹងរៀបចំទឹកដីស្រុកយើងឲ្យរបបរៀបរយតាមដោយវគ្គដោយស្នើ ហើយគេបំបាត់មិនឲ្យមានខ្ញុំកញ្ជះអ្នកងារ អង្គរក្សគេចែកដីឲ្យយើងរាល់គ្នាធ្វើស្រែចម្ការ រកស៊ីសព្វថ្ងៃនេះដីរបស់នរណាអ្នកនិងធ្វើជាម្ចាស់ដីហើយផលស្រែចម្ការច្បារដំណាំ យើងក៏លក់បានថ្លៃជាងពីដើម ។
មួយទៀតមុខឲ្យសរសើរបារាំងនេះ ចិត្តគេអីក៏ជានឹងអ្នកកម្សត់ទុរគតអ្នកមានជំងឺរោគាព្យាធិម្ល៉េះៗ គេចាត់គ្រូពេទ្យដាក់ឲ្យនៅគ្រប់រេស៊ីដង់រួមខេត្ត ឲ្យចាំបីបាច់រក្សាមើលថែទាំអ្នកជំងឺទាំងនោះក៏ឃើញថាចិត្តគេល្អមែនហើយឯយើងខ្មែរ ដែលនិងដឹងគុណគេនោះ គឺយកចិត្តឈឺឆ្អាលជួយគេតាមគំនិតដែលគេគិតធ្វើការអ្វីៗ ឯសេចក្តីដែលឈឺឆ្អាលជួយការពារគេនោះ ទុកប្រៀបដូចជាយើងស្រឡាញ់ស្រុកយើងធ្វើរាជការតបស្នងសងគុណនគរយើង ។
កាលដែលបារាំងសែសទើបមកដល់នោះ នគរយើងកាន់តែតូចណាស់ ទៅហើយនៅតែពីត្រឹមខេត្តពោធិសាត់ ទៅទល់នឹងព្រែកជីកខេត្តពាម ដែលភាសាយួនវាឲ្យឈ្មោះថាព្រែកវិញគេ នៅសល់ពីត្រឹមខេត្តសំបូរណ៌ទល់នឹងខេត្តរំដួល ហើយនិងស្រុកព្នងស្នៀងទៅទល់នឹងមាត់សមុទ្រខាងកើត ហើយខាតទាំងខេត្តកោះកុង ដែលបានទៅសៀមនោះមិនដឹងជាដំណើរដូចម្តេចក៏បានជាកាន់តែតូចទៅដូច្នេះ ឯសព្វថ្ងៃនេះស្រុកយើង ខ្មែរត្រឡប់បានឡើងជាធំវិញ កាលដែលបារាំងសែសទើបមកដល់នោះ មិនបានប៉ុនហ្នឹងទេ សព្វថ្ងៃនេះបានធំពាក់កណ្តាលថែមទៀត ។
កាលក្នុងរាជ្យព្រះបាទសម្តេចព្រះហរិរ័ករាម្មាព្រះអង្គឌួង ឬកាលក្នុងរាជ្យព្រះបាទសម្តេចព្រះនរោត្តមហ្លួងសុវណ្ណកោដ្ឋ នោះស្រុកយើងខ្មែរក៏មិនទាន់បានធំប៉ុនហ្នឹង ឯសៀមពីព្រោះតែបារាំងសែសគេសង្កិន បានជាវាប្រគល់ខេត្តបាត់ដំបងមង្គលបុរីស៊ីសុផុន សៀមរាបដែលនៅម្ខាងទន្លេសាបទាំងប៉ុន្មានឲ្យយើងវិញ រីឯខេត្តកោះកុងដែលនៅត្រើយមាត់សមុទ្រខាងលិចក៏សៀមវាប្រគល់មកឲ្យយើងវិញដែរ ឯខេត្តទន្លេពៅ ម្លូព្រៃដែលនៅជាខាងជើងនគរខ្មែរយើងក៏ស្ងៀមវាប្រគល់មកឲ្យយើងវិញ មួយទៀតស្រុកបារាំងសែសគេយកស្រុកលាវបានមកពីដៃសៀម ហើយប្រគល់ខេត្តស្ទឹងត្រែងមកឲ្យខ្មែរវិញ បើគ្មានស្រុកបារាំងសែសម្ល៉េះសមយើងនិងយកខេត្តទាំងនោះមកបញ្ចូលក្នុងស្រុកខ្មែរវិញមិនបានឡើយ កាលនៅក្នុង៥០ឆ្នាំមុន យើងមានបាបកម្មវាផ្តន្ទាយើងឲ្យសូន្យឈ្មោះទៅជាដីសៀម រីឯសព្វថៃ្ង នេះខេត្តយើងក៏បានធំ ហើយរីកតែធំឡើង ឯនគរយើងក៏ឡើងជាមហានគរធំ ដូច្នេះយើងមានតែខំឧស្សាហ៍ ធ្វើការបន្តិចនឹងអាចបានស្មើ និងអ្នកស្រុកនគរធំនិងគេ ។ អើយើងបានមានបុណ្យសំណាងទាំងម្ល៉េះនេះ ដោយសារបារាំងសែសបើគ្មានគេប្រហែលជាយើងមិនកើតជាអ្វីសោះ សព្វថ្ងៃនេះបារាំងសែស គេមានគុណនឹងយើងបានជាយើងមានសំណាងប៉ុនហ្នឹង ហេតុដូច្នេះទើបបានជាតាក៏គិតតែតងជានិទានតាម រឿងដំណើរដែរមាន រៀងមកទូន្មានបណ្តូលចិត្តអស់អ្នកទាំងពួង ដែលជាសាសន៍ខ្មែរដូចគ្នាឲ្យស្រឡាញ់រាប់អានទុកចិត្តបារាំងសែសដោយស្មោះត្រង់ កុំញញើតគិតរាមុខក្រោយឡើយ ត្បិតបារាំងសែសនេះជាមិត្តមេត្រីជាពុំនឹង ហើយជាគ្រូយើងផង ។
សេចក្តីដែលបានតែងជាបរិយាយរាយតាមដំណើរមកនេះ ក្រែងខាតខុស លើសលប់ ឬពុំគោរពសមពីរោះដោយបទវាចារអាទិ៍សេចក្តី សូមអស់លោកអ្នកទាំងឡាយអភ័យទោស ដោយសារប្រាថ្នាស្មារតីតិច ចំណេះក៏អន់ថយ ហើយខ្លួនក៏ចាស់ជរាមានតែចិត្តបរិសុទ្ធស្លូតត្រង់ស្រឡាញ់ទឹកដីរបស់ខ្លួនទើបតែង ៕ (ម.ត្រាណេ) -
No comments:
Post a Comment