ព្រះជីវប្រវត្តិ ព្រះមុនីកោសល សោម ឈុន (គ.ស.១៨៨៥ ដល់ គ.ស.១៩៥៩)

ព្រះជីវប្រវត្តិ
ព្រះមុនីកោសល សោម ឈុន (វិមលប្បញ្ញោ) អធិបតីរង
ក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដក
ព្រះមេគណខេត្តកណ្តាល ពីឆ្នំា១៩៥២ ដល់ឆ្នំា១៩៥៩
បន្តតំណែងមេគណ បន្ទាប់ពីព្រះអរិយមគ្គញាណ ហាស់ ស៊ុក
អតីតមេគណចាស់ សុំលាលែងពីតំណែង។

(គ.ស.១៨៨៥ ដល់ គ.ស.១៩៥៩)

ព្រះតេជព្រះគុណ ព្រះមុនីកោសល សោម ឈុន វិមលប្ប ញ្ញោ ទីរាជាគណៈថ្នាក់ទោគណៈមហានិកាយ ជាអធិបតីរង នៃក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដក ជាព្រះមេគណខេត្តកណ្តាល និង ជាព្រះចៅអធិការវត្តនិរោធរង្សី កាលសម័យនោះវត្តនិរោធ ស្ថិតនៅក្នុងដែនដីស្រុកកៀនស្វាយ ខែត្រកណ្ដាល។

ប្រសូតនៅថ្ងៃសុក្រ ៥កើត ខែស្រាពណ៍ ឆ្នាំរកា សប្តស័ក ព.ស.២៤២៩ គ.ស.១៨៨៥ នៅភូមិវាលស្បូវ ឃុំវាលស្បូវ ស្រុកកៀនស្វាយ ខេត្តកណ្តាល។ មានបិតានាម សោម មាតានាម ម៉ុម។ បិតា ជាមន្ត្រីហ្លួង ក្នុងរជ្ជកាលនៃព្រះបាទ សម្តេច ព្រះនរោត្តម (ព្រះសុវណ្ណកោដ្ឋ) មានគោរម្យងារជា ឧកញ៉ាពិភក្តិបម្រុងក្សត្រិយ៍ សោម ។ អាយុបាន ១២ឆ្នាំ មាតាបិតាបាននាំកុមារ ឈុន ទៅសិក្សាអក្សរសាស្ត្រ នៅ វត្តនិរោធរង្សី ឃុំច្បារអំពៅ ស្រុកកៀនស្វាយ ខេត្តកណ្តាល ក្នុងសំណាក់លោកគ្រូ ហាស់ កឹម ជាចៅអធិការ លុះអាយុ បាន១៥ឆ្នាំ កុមារ សោម ឈុន បានលាមាតាបិតាទៅបួស ជាសាមណេរ នៅវត្តនិរោធរង្សី ក្នុងសំណាក់លោកគ្រូចៅ អធិការ ហាស់ កឹម ជាព្រះឧបជ្ឈាយ៍ នៅគ.ស.១៩០០។ ក្រោយដែលបានបួសហើយ ៣វស្សា, សាមណេរអង្គនេះ សំគាល់ឃើញថា មាតាបិតាចាស់ជរាខ្លាំងក៏ដាច់ចិត្តសុំលា ចាកសិក្ខាបទមកបម្រើមាតាបិតាចាស់ជរាវិញ។ សឹកមក បានចំនួន២ឆ្នាំ អាយុគម្រប់ ២១ឆ្នាំ បណ្ឌិត សោម ឈុន ក៏បានចូលទៅសិក្សាអំពីបព្វជិតកិច្ចជាសិក្ខមានកុលបុត្រ គ្រប់៦ខែ ហើយនៅថ្ងៃសុក្រ ៦កើត ខែអាសាធ ឆ្នាំម្សាញ់ សប្តស័ក ព.ស. ២៤៤៧ គ.ស.១៩០៥ កុលបុត្រ សោម ឈុន ក៏បានទទួលឧបសម្បទាជាភិក្ខុភាវៈក្នុងព័ទ្ធសីមាវត្ត និរោធរង្សី ដែលមានលោកគ្រូ ហាស់កឹម ជាព្រះឧបជ្ឈាយ៍ ព្រះធម្មវង្សា អ៊ុក(ពុទ្ធជោត) វត្តឧណ្ណាលោម ជាកម្មវាចារ្យ លោកគ្រូ កុយ កោះ (សុវណ្ណជោត) វត្តនិរោធរង្សី ជាអនុ ស្សាវនាចារ្យ បានទទួលនាមប្បញ្ញត្តិថា “វិមលប្បញ្ញោ”។

ភិក្ខុវិមលប្បញ្ញោ សោមឈុន បាននៅបម្រើព្រះឧបជ្ឈាយ៍ ចំនួន៣ឆ្នាំ ក៏លោកគ្រូចៅអធិការ ហាស់ កឹម សុគតទៅ លុះដល់ឆ្នាំទី៤ លោកគ្រូ កុយ កោះ ជាចៅអធិការបន្ត ក៏ បានឱ្យភិក្ខុ ឈុន ទៅសិក្សាព្រះបរិយត្តិធម៌នៅឯភ្នំពេញ ក្នុងសំណាក់លោកគ្រូ ព្រះធម្មវង្សា អ៊ុក (ពុទ្ធជោត) នៅ វត្តឧណ្ណាលោម។ កន្លងទៅបាន៣ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ ភិក្ខុវិមលប្ប ញ្ញោ សោម ឈុន ក៏បានចូលប្រឡងដេញមហាប្រយោគ ក្នុងវិហារព្រះកែវមរកត ព្រះរាជវាំង បានជាប់ទីជា មហា
បីប្រយោគ នៅក្នុងឆ្នាំដដែលនោះ គឺឆ្នាំ១៩១៤ ព្រះមហា សោម ឈុន បានទទួលសមណសក្តិ ទីព្រះគ្រូជា ព្រះបា ឡាត់ធម្មវង្សា អមព្រះធម្មវង្សា អ៊ុក ប៉ុន្តែគេច្រើនហៅលោក
ថា លោកគ្រូមហា ឈុន។ ទោះបីប្រឡងជាប់ជាទី មហា ដែលសម័យជាន់នោះចាត់ទុកជាសញ្ញាបត្រកម្រមួយខាង ភាសាបាលីក៏ដោយ ក៏ព្រះមហា សោមឈុន មិនព្រមផ្អាក ការសិក្សារៀនសូត្រទេ ដរាប ទាល់តែមានវិសិដ្ឋភាពជ្រៅ ជ្រះខាងព្រះពុទ្ធសាសនា បានជាពហុស្សូត អាចធ្វើជា សាស្ត្រាចារ្យបង្ហាត់បង្រៀនភាសាបាលីបានគ្រប់គ្រាន់។ សូមរំលឹកថាព្រះអង្គនេះ លោកជាធម្មកថិកជើងឯក១អង្គ ដ៏ល្បីព្រះនាមទូទាំងកម្ពុជរដ្ឋផងដែរ។ តំណក្រោយមក លោកគ្រូ ព្រះធម្មវង្សា អ៊ុក(ពុទ្ធជោត) សុគតទៅ ព្រះមហា ឈុន ក៏ឡើងនាទីជា មេកុដិជំនួសគ្រូរបស់ខ្លួនផ្ទាល់។ លុះដល់ថ្ងៃទី១៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៣១ ព្រះគ្រូ កុយ កោះ ចៅអធិការវត្តនិរោធរង្សី ជាគ្រូផ្ទាល់ក៏ទទួលអនិច្ចធម្មទៅ ទៀត។ ឱកាសនោះក៏តម្រូវឱ្យលោកទទួលតំណែងនាទី
បន្តជាព្រះចៅអធិការវត្តនិរោធរង្សីដរាបមក។ បើសរុប
រយៈពេល ដែលលោកបានគង់នៅវត្តឧណ្ណាលោម រហូត ដល់ឆ្នាំ ដែលលោកនិមន្តត្រឡប់មកកាន់វត្តនិរោធរង្សីវិញ
អស់ថេរវេលា ៣៧ឆ្នាំ។

អំពីកិច្ចការសាងសង់បន្តរួមមាន
-រុះរើកុដិឈើចាស់ៗ មកស្ថាបនាក្នុងវត្ត ជាបន្ទាន់ឱ្យផុត ពីមាត់ជ្រាំងទន្លេរ នៅទីតាំងវត្តសព្វថ្ងៃនេះ។
-បានកសាងចេតិយធំមួយ (ខាងត្បូងទីនោះ) សម្រាប់ តំកល់ព្រះពុទ្ធរូប។
-សាលាបឋមសិក្សាមួយខ្នង ៣ បន្ទប់ ធ្វើពីស៊ីម៉ង់បេតុង អារម៉េ,...។ល។

អំពីតួនាទី និងសមណស័ក្តិ
គ.ស.១៩១៤ ប្រលងជាប់មហាបីប្រយោគ ជាព្រះមហា
គ.ស.១៩១៤ ឡើងនាទីជា ព្រះបាឡាត់ធម្មវង្សា
ក្នុងគ.ស.១៩៣១ បានទទួលតួនាទីជាសមាជិកក្រុមជំនុំ ព្រះត្រៃបិដក និងជួយផ្ទៀងផ្ទាត់ ធម្មវិន័យពីបាលីភាសា មកជាភាសាខ្មែរ ក្រោមព្រះរាជូបត្ថម្ភ នៃព្រះបាទសម្តេច ព្រះស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស(ព្រះខត្តិយកោដ្ឋ) ព្រះចៅក្រុងកម្ពុជា ធិបតី។
គ.ស.១៩3១ ព្រះគ្រូ សោម ឈុន ឡើងជាព្រះចៅអធិការ វត្តនិរោធរង្សី ។
ពីគ.ស.១៩៣៦ មកដល់ គ.ស.១៩៤២ ជារៀងរាល់ឆ្នាំ
លោកគ្រូចៅអធិការ សោម ឈុន បានទទួលតំណែងជា អធិបតីមេប្រយោគ ក្នុងការប្រឡងចេញនៃសមណសិស្ស សាលាពុទ្ធិកបឋមសិក្សា ក្នុងខេត្តកណ្តាល។
នៅថ្ងៃទី០១ មករា ឆ្នាំ១៩៤០ ដោយព្រះរាជតម្រិះដ៏ជ្រាល
ជ្រៅនិងសេចក្តីប្រោសប្រាណខ្ពង់ខ្ពស់នៃព្រះបាទសម្តេច ព្រះស៊ីសុវត្ថិមុនីវង្ស(ព្រះខត្តិយកោដ្ឋ) ព្រះគ្រូ មហា សោម ឈុន ក៏បានឡើងសមណស័ក្តិទីជា ព្រះពុទ្ធវង្ស ដែលក្នុង ជំនាន់នោះជា ទីរាជាគណៈថ្នាក់ទោ តែម្តង។
គ.ស.១៩៤២ ព្រះពុទ្ធវង្ស សោម ឈុន បានទទួលមេដាយ មុនីសារាភរណៈក្រុងកម្ពុជា ពីព្រះបាទសម្តេច ព្រះនរោត្តម សីហនុ ព្រះចៅក្រុមកម្ពុជាធិបតី។
គ.ស.១៩៥២ ព្រះពុទ្ធវង្ស សោម ឈុន បានទទួលតំណែង
ជាព្រះវិមលវេទី ព្រះមេគណខេត្តកណ្តាល។
គ.ស.១៩៥៣ ព្រះពុទ្ធវង្ស សោម ឈុន បានទទួលនូវ សមណស័ក្តិជា ព្រះមុនីកោសល ទីរាជាគណៈថ្នាក់ទោ។
គ.ស.១៩៥៣ ដដែល ដោយកិត្យានុភាពរបស់លោក ព្រះមុនីកោសល សោម ឈុន បានទទួលតំណែងនាទីជា អធិបតីរងក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដក នៅពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ។
គ.ស.១៩៥៤ ព្រះមុនីកោសល សោម ឈុន បានទទួល បេសកកម្មទៅរួបរួមធ្វើឆដ្ឋ-សង្គាយនា នៅទីក្រុងរ៉ង្គួន សហភាពភូមា។

ស្នាព្រះហស្តដែលបាននិពន្ធ
១-កែវិញ្ញាសាព្រះត្រៃបិដក ក្នុងមុខងារជាក្រុមសង្គីតិកាចារ្យ
២-អរិយសច្ចកថា
៣-ពុទ្ធរតនកថា
៤-ហេតុដែលនាំឱ្យកើតមាឃបូជា ៘
៥-ស្នាដៃនិពន្ធជាច្រើនទៀត ចុះផ្សាយក្នុងទស្សនាវដ្តីកម្ពុជសុរិយា, ពន្លឺពុទ្ធចក្រ, មិត្តសាលាបាលី, ពុទ្ធិកសិក្សា ជាដើម។

អំពីអនិច្ចធម្ម
ព្រះតេជព្រះគុណ ព្រះមុនីកោសល សោម ឈុន (វិមល ប្បញ្ញោ) អធិបតីរងក្រុមជំនុំ ព្រះត្រៃបិដក ព្រះមេគណ ខេត្តកណ្តាល និងជាព្រះចៅអធិការវត្តនិរោធរង្សី បាន ទទួលអនិច្ចធម្ម នៅថ្ងៃអង្គារ ទី០៦ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៥៩ វេលាម៉ោង១០ និង៤៥ នាទីព្រឹក ក្នុងជន្មាយុគម្រប់៧៥ឆ្នាំ នៅវត្តនិរោធរង្សី សង្កាត់ច្បារអំពៅ ស្រុកកៀនស្វាយ ខេត្តកណ្តាល៕

ក្រោយពីព្រះមុនីកោសល សោម ឈុន អនិច្ចធម្មទៅ ព្រះមុនីកោសល សូរ ហាយ ដែល ក្រោយមកឡើងជា ព្រះពោធិវ័ង្ស ដែលត្រូវជាសិស្សគណនៃព្រះមុនីកោសល សោម ឈុន ដែរនោះ ក៏បាននិមន្តពីវត្តឧណ្ណាលោម ឲ្យ
មកគង់ធ្វើជាចៅអធិការវត្តនិរោធរង្សី ដឹកនាំបន្តពីលោកគ្រូ តទៅរហូតដល់១៧ មេសា ១៩៧៥ ប្រទេសកើតសង្រ្គាម ឆាបឆេះ លោកក៏សុគត់បាត់បង់ ក្នុងសម័យខ្មៅ ងងឹត នោះទៅ។